Czym jest warystor MOV
Warystor MOV (Metal Oxide Varistor) to nieliniowy rezystor o silnie zależnej od napięcia rezystancji, zbudowany z ziaren tlenku cynku z domieszkami. Przy napięciach roboczych element ma dużą rezystancję i praktycznie nie wpływa na obwód; po przekroczeniu progu zaczyna gwałtownie przewodzić, ograniczając amplitudę przepięcia. Charakterystyka prądowo-napięciowa przypomina diodę Zenera działającą w obu kierunkach, dlatego MOV stanowi prosty i skuteczny ogranicznik impulsów łączeniowych oraz wyładowań z sieci. Dobór obejmuje napięcie znamionowe VRMS/VDC, napięcie przy 1 mA (V1mA), napięcie klamrowania przy prądzie impulsu, energię udaru (8/20 µs), średnicę dysku (np. D10/D14/D20) i dopuszczalną temperaturę. Na trwałość wpływają liczba i energia udarów, temperatura pracy oraz współpraca z filtrami EMI i ogranicznikami prądu udarowego.
Warystor MOV w pralkach
W pralkach MOV montuje się w sekcji wejściowej zasilania, równolegle do L–N (czasem także L–PE), aby tłumić przepięcia komutacyjne od silnika, przekaźników i sieci. W praktyce stosuje się warianty o VRMS 250–275 VAC i V1mA ~390–470 V, współpracujące z kondensatorem X2, dławikiem wspólnomodowym i NTC. Zależności między parametrami MOV, odpornością modułu i objawami w eksploatacji są opisywane w materiałach technicznych; przeglądy przypadków i pomiary polowe publikowane są również przez laboratorium AGD, gdzie zestawia się skutki starzenia warystorów, wpływ podwyższonej temperatury komory elektroniki i konsekwencje niedobranych poziomów klamrowania względem mostka prostowniczego oraz kondensatora głównego.
Objawy uszkodzeń
Przepalony bezpiecznik po udarze, osmalenia wokół elementu, pęknięta lub spuchnięta pastylka, spadek napięć wtórnych i restarty modułu, wyraźny zapach przegrzania, a w fazie wczesnej degradacji — podwyższony prąd upływu i nadmierne nagrzewanie strefy wejściowej. Zbyt „twarde” klamrowanie może powodować głośniejsze działanie przetwornicy i większe tętnienia.
Diagnostyka i pomiary
Weryfikacja elementu
Oględziny (pęknięcia, osmaleń), pomiar rezystancji wstępnej przy małym napięciu (nie powinno być przewodzenia), kontrola oznaczeń serii i średnicy. Test porównawczy napięcia przy 1 mA i klamrowania wykonuje się przyrządami warsztatowymi; w praktyce serwisowej o podejrzeniu decyduje stan wizualny oraz zachowanie bezpiecznika po wymianie innych elementów wejścia.
Ocena układu towarzyszącego
Sprawdzenie NTC (ogranicznik udaru), kondensatora X2, dławika EMI i mostka prostowniczego; weryfikacja ścieżek L–N i odstępów izolacyjnych. Przy częstych udarach warto zmierzyć parametry sieci i ocenić miejsce instalacji urządzenia pod kątem przepięć.
Przykładowe warystory i parametry
| Seria / rozmiar | VRMS (VAC) | V1mA (typ.) | Vclamp @ 25 A (typ.) | Energia 8/20 µs | Zastosowanie |
|---|---|---|---|---|---|
| 14D391K | 250 | ~390 V | ~640–680 V | ~70–90 J | Wejście modułu, standard |
| 14D431K | 275 | ~430 V | ~700–730 V | ~70–110 J | Sieć 230 V, wyższy margines |
| 20D431K | 275 | ~430 V | ~710–750 V | ~120–200 J | Wyższe udary, większa pastylka |
| 14D471K | 300 | ~470 V | ~760–800 V | ~70–110 J | Instalacje o wyższych pikach |
Uwagi montażowe i eksploatacyjne
Element powinien mieć odstęp od laminatu lub osłonę termiczną, aby ograniczyć skutki ewentualnego zadziałania końcowego. Dobrą praktyką jest zastosowanie NTC i prawidłowe strojenie filtra EMI, co redukuje liczbę udarów „widzianych” przez MOV. Zamiana na inny poziom VRMS/V1mA bez przeliczeń może zwiększyć prąd upływu lub obniżyć ochronę; po serwisie zalecany jest test rozruchu z obciążeniem oraz kontrola temperatury strefy wejściowej w typowych scenariuszach pracy.